Artikelen

Naar de huisarts met luchtwegklachten en te horen krijgen dan je een luchtweginfectie hebt? Het overkomt steeds meer mensen, maar er zijn steeds mínder medicijnen. En dat is zorgelijk, want artsen en apothekers moeten noodgedwongen overstappen op alternatieven waar meer risico’s en bijwerkingen aan kleven.

Het medicijntekort was nog niet eerder zo groot: antibiotica tegen urineweginfecties, luchtweginfecties of moeilijk te behandelen botinfecties zijn slecht verkrijgbaar. Volgens Robert Huis in ’t Veld, arts-microbioloog bij het UMCG, doen apothekers hun stinkende best om een laatste voorraad cotrimoxazol (antibiotica tegen luchtweginfecties) uit het buitenland te importeren. Als dat niet meer mogelijk is, komen we volgens de arts wekenlang zonder het geneesmiddel te zitten. In dat geval zijn er wel alternatieve antibiotica beschikbaar, maar die geneesmiddelen vergroten de kans op bijwerkingen én resistentie, omdat ze zich eigenlijk op andere virussen en bacteriën richten. “Bij sommige antibiotica moet een patiënt in een ziekenhuis worden opgenomen om het middel via een ader toegediend te krijgen, in plaats van dat hij naar huis kan. Bovendien zijn alternatieven vaak minder effectief”, aldus Huis in ’t Veld.

Ook Jan-Dietert Brugma, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers, erkent de ernst van de situatie rondom de medicijntekorten: “Je houdt uiteindelijk steeds minder opties over voor moeilijk te behandelen infecties.”

Resistentie grootste “gevaar”

Maar wat artsen en experts vooral zorgen baart, is het toenemende risico op resistentie. “In Nederland is de resistentie uitzonderlijk laag. Dat betekent dat antibioticakuren in de meeste gevallen goed aanslaan en de patiënt geneest. Dat is het gevolg van jarenlang beleid en waakzaamheid. Artsen zijn hier bijvoorbeeld terughoudend met antibiotica voorschrijven“, zo stelt Huis in ’t Veld. Als patiënten resistent worden zijn normale infecties niet meer te behandelen met het voorkeursmedicijn. Dat kan in sommige gevallen zelfs leiden tot amputatie of in het ergste geval overlijden, omdat bacteriën niet meer gevoelig zijn voor antibiotica. Dit is helaas al de pijnlijke waarheid voor Oekraïners met zwaar oorlogsletsel die een hoge resistentie hebben verkregen in ziekenhuizen waar ze eerder zijn behandeld.

Reservemiddelen

Een bijkomend probleem is het tekort aan reservemiddelen, zoals minocycline. Dit is een medicijn dat speciaal ontwikkeld is voor patiënten die vanwege hoge resistentie niet meer op andere wijze behandeld kunnen worden. Echter, volgens Huis in ’t Veld is het commercieel gezien niet interessant voor fabrikanten.

Het gebrek aan interesse om geneesmiddelen te produceren is één van de belangrijkste oorzaken voor de medicijntekorten. Zo waren er eerst twee fabrikanten die het geneesmiddel cotrimoxazol produceerden. Eén daarvan heeft Nederland verlaten, waarschijnlijk omdat de Nederlandse markt niet interessant genoeg was. De ander zou problemen hebben met het leveren van kwaliteit.

Europese Commissie

De zorgelijke situatie is ook bekend bij de Europese Commissie, die maatregelen neemt om het medicijntekort op Europees niveau aan te pakken. Zo heeft het uitvoerend orgaan van de EU een “lijst van kritieke geneesmiddelen” opgesteld. De antibiotica maken ook deel uit van die lijst en er wordt nog een analyse gedaan om te kijken of er nog meer maatregelen nodig zijn om het probleem op te lossen.

Auteur: redactie